Bài dự thi: GIA ĐÌNH CỦA TÔI 2021 – Chiếc khăn mùi soa của mẹ

…chiếc khăn mùi soa nhỏ không được gấp gọn gàng như mọi khi, mà vo tròn thành một bọc nhỏ, nhàu nhĩ lấm lem. Tôi nhanh tay lấy cái bọc đó ra khỏi túi và mở ra. Trước mắt chúng tôi khi thì hai nửa miếng giò, hai ba con cá cơm khô quắt, hay vài miếng thịt nửa nạc nửa mỡ còn dính mấy hạt cơm. Mẹ nhìn lũ con chia nhau nhấm nháp những miếng thức ăn đó trong nỗi vui sướng, mắt mẹ ánh lên hạnh phúc.

Nếu có ai đó hỏi vật dụng luôn gợi lên trong tôi nhiều cảm xúc nhất thì tôi không ngại ngần mà khẳng định rằng ấy là chiếc khăn mùi soa của mẹ.

Công việc đầu tiên mà tôi biết giúp đỡ mẹ ấy là giặt chiếc khăn mùi soa. Bàn tay tôi bé xíu vò thật kĩ chiếc khăn trong cái chậu nhôm nhỏ, cố sức vắt thật kiệt nước rồi treo cẩn thận lên móc áo đầu hiên. Mẹ tôi có những chiếc khăn vuông cắt ra từ mảnh vải phin mậu dịch. Có chiếc nho nhỏ, mẹ gập vuông vắn lại, dùng làm khăn tay để lau thấm mồ hôi. Có chiếc lớn hơn mẹ dùng để buộc làm quai nón. Mẹ bảo làm như vậy vừa tạo độ chắc chắn để nón không bay lật, vừa giúp mẹ tránh nắng.  Ban đầu, chiếc khăn có màu trắng ngà, qua thời gian, khăn dần xỉn màu lại. Mỗi chiều đi làm về, mẹ buông nón, khuôn mặt hồng hào nhễ nhại mồ hôi. Tôi sà xuống lần cởi chiếc khăn tay ra khỏi nón. Trước khi đem thả khăn vào chậu nước, thế nào tôi cũng đưa chiếc khăn áp lên mặt mà hít hà rồi giắt hai góc vào vành tai mình với điệu bộ giống mẹ là lí lắc cười.

Mùi mồ hôi mằn mặn của chiếc khăn tay ấy là dư vị yêu thương mà tôi ôm ấp suốt cả tuổi thơ mình. Tôi yêu chiếc khăn ấy bởi nó giữ cho mẹ nước da trắng hồng. Việc giặt chiếc khăn ấy mỗi chiều là niềm vui, niềm tự hào của tôi vì đã biết giúp đỡ, “chăm chút” mẹ. Là cán bộ y tế xã, cuối mỗi buổi chiều hay ngày chủ nhật, mẹ vẫn tranh thủ làm ruộng và chạy chợ ngược xuôi vun vén lo toan. Thế nên dù thời bao cấp khó khăn ngặt nghèo, nhưng do bản tính tảo tần tiết kiệm căn cơ của mẹ mà gia đình tôi chưa bao giờ bị đứt bữa.

Nhưng có lẽ trong kí ức thân thương ấy, tôi lại dành tình cảm đặc biệt sâu đậm với chiếc khăn tay nhỏ của mẹ. Chiếc khăn ấy luôn được mẹ gấp vuông gọn lại bỏ vào túi xách. Có lẽ vì thế mà chiếc khăn giữ được vẻ mới lâu hơn. Nếu như chiếc khăn vuông to kia thấm những giọt mồ hôi mằn mặn của sự lam lũ tảo tần thì chiếc khăn nhỏ này là hiện thân của đức hi sinh mẹ dành cho mấy chị em  tôi. Người mẹ nào cũng dành hết tình yêu thương của mình cho các con, luôn “nhường cơm xẻ áo” cho con. Nhưng cái cách mà mẹ tôi thể hiện khiến bất cứ lúc nào nhớ đến, tôi cũng trào lên niềm yêu thương khôn xiết.

Hồi ấy bố mẹ tôi đều là cán bộ công chức. Giữa thời bao cấp, cuộc sống khó khăn có đủ cơm đã khó, huống chi thức ăn. Và trong kí ức tuổi thơ tôi vẫn râm ran niềm háo hức chờ trông mỗi lần mẹ nói “hôm nay mẹ đi họp”. Và cái buổi trưa muộn ấy, chỉ cần nghe tiếng chiếc xe đạp thống nhất lọc cọc về đến sân là mấy chị em tôi ùa ra. Mẹ tôi gỡ chiếc túi từ ghi – đông xe đưa cho tôi. Tôi mau mắn mang vào nhà, mở túi ra và mắt sáng lên. Trong cái túi cước ấy, lẫn với mớ giấy tờ sổ sách, chiếc khăn mùi soa nhỏ không được gấp gọn gàng như mọi khi, mà vo tròn thành một bọc nhỏ, nhàu nhĩ lấm lem. Tôi nhanh tay lấy cái bọc đó ra khỏi túi và mở ra. Hiện ra trước mắt chúng tôi khi thì hai nửa miếng giò, hai ba con cá cơm khô quắt, hay vài miếng thịt nửa nạc nửa mỡ còn dính mấy hạt cơm. Mẹ nhìn lũ con chia nhau nhấm nháp những miếng thức ăn đó trong nỗi vui sướng, mắt mẹ ánh lên hạnh phúc.

Mãi đến khi học cấp hai, tôi mới được biết câu thành ngữ “cá chuối đắm đuối vì con” với câu chuyện con cá chuối nhảy lên bờ giả chết, chịu đau đớn dụ lũ kiến bâu cắn thân mình rồi nhảy tùm xuống nước cho đàn con đớp những mồi kiến bé xíu ấy. Và tôi liên tưởng ngay tới những miếng thức ăn hiếm hoi bọc trong chiếc khăn mùi soa của mẹ. Thì ra trong mỗi buổi liên hoan, mẹ cắn miếng giò làm đôi đưa vào miệng, rồi giả bộ cầm khăn mùi soa lau mặt, khéo léo nhả miếng thức ăn vào trong chiếc khăn, vo tròn lại, đút nhanh vào cái túi xách bên mình. Rồi mẹ lại giả bộ nhai nhai, nuốt nuốt, nói nói cười cười. Mẹ tránh những ánh mắt tò mò khó hiểu của những người ngồi cùng mâm. Mẹ chỉ nghĩ về những ánh mắt háo hức của lũ con nhỏ ở nhà…

Cuộc sống sau này khấm khá hơn, chúng tôi lần lượt trưởng thành, thi thoảng về bên mẹ, tôi vẫn nhắc lại kỉ niệm về chiếc khăn mùi soa thần thánh ấy. Tôi hỏi mẹ: “Lúc đưa  nửa miếng giò vào miệng phồng lên như thế, mẹ có sợ người cùng mâm phát hiện ra không?”. Mẹ cười thật hiền, mặt đỏ bừng bẽn lẽn như trẻ nhỏ ăn vụng bị phát giác: “Lần đầu tiên làm vậy, mẹ cũng run run, chỉ sợ ai để ý phát hiện ra sẽ ngượng lắm, sau rồi quen đi. Ngồi liên hoan với đồng nghiệp, mẹ chỉ nghĩ đến đàn con nheo nhóc ở nhà, nuốt không đặng”.

Chao ôi! Tấm lòng của người mẹ. Mẹ sẵn sàng bỏ qua cả thể diện của mình chỉ để các con có được miếng thức ăn ngon hiếm hoi, bởi đa phần những bữa cơm gia đình tôi lúc ấy chỉ có rau chấm tương. Những miếng giò miếng thịt còn dính cả hạt cơm, lá rau. Và chiếc khăn mùi soa nhỏ ấy đã gói ghém không chỉ là miếng thức ăn mà là sự chắt chiu tình yêu thương và đức hi sinh cao cả của mẹ. Cứ tưởng tượng cái cử chỉ lấy chiếc khăn mùi soa lau mặt rồi nhả nhanh miếng thức ăn vào đó cất vội đi của mẹ, tôi lại thấy nghèn nghẹn. Sự giấu diếm khéo léo ấy của mẹ đâu chỉ là cơ hội cho chị em tôi được nếm những miếng ăn ngon giữa thời đói kém mà nuôi dưỡng trong tâm hồn chúng tôi niềm háo hức yêu thương khôn xiết. Chiếc khăn tay nhỏ nhưng là hiện thân của tình mẹ bao la…

Giờ đây, mẹ tôi có thêm những chiếc khăn vuông đẹp hơn để dùng, nhất là để vấn gọn mái tóc bạc trắng như cước. Cuộc sống của mấy chị em tôi cũng tương đối sung túc đủ đầy. Nhưng kí ức về mùi vị béo ngậy ngọt ngào của miếng giò miếng thịt lẫn cả vị mồ hôi mằn mặn trong chiếc khăn mùi soa của mẹ thi thoảng vẫn sống lại trong tôi, tha thiết nghẹn ngào, rưng rức yêu thương…

Tạ Thị Thanh Hải (Hưng Yên)