Hơn 10 năm công tác trong lĩnh vực răng hàm mặt, đặc biệt trong việc thực hành chuyên sâu chỉnh nha, bác sĩ Đỗ Quỳnh Như – Trưởng khoa chỉnh hình răng mặt nha khoa Elite Dental đã có những chia sẻ chi tiết về kỹ thuật chỉnh hình răng có thể thay đổi thẩm mỹ khuôn mặt toàn diện, cũng như tầm quan trọng của việc phòng ngừa, phát hiện răng xô lệch, hô, móm ngay từ khi còn nhỏ dành cho trẻ.
– Đầu tiên, theo bác sĩ đâu là nguyên nhân lớn nhất khiến cấu trúc răng không hài hòa, xô lệch, hay thậm chí bị móm, hô?
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến những lệch lạc về xương hàm hay răng. Tình trạng hô (hàm trên nằm phía trước hàm dưới) hoặc móm (hàm dưới đưa ra trước hàm trên) có thể đến từ yếu tố di truyền, và tăng thêm mức độ trầm trọng do môi trường. Các thói quen xấu khi như mút ngón tay, bú bình kéo dài, đẩy lưỡi, có thể làm khởi phát những tình trạng sai khớp cắn từ khi còn bé. Ngoài ra, kích thước răng và xương hàm cũng ảnh hưởng, ví dụ răng to nhưng kích thước xương hàm nhỏ, làm cho các răng mọc chen chúc vì không đủ chỗ trên cung răng, ngược lại, nếu cung hàm to nhưng kích thước răng nhỏ, các răng sẽ mọc thưa trên cung răng.
– Nhiều phụ huynh cho rằng phải cho con thay răng vĩnh viễn mới tiến hành niềng răng hoặc chỉnh nha cho con, quan điểm này có đúng không thưa bác sĩ?
Chỉnh hình răng mặt là một chuyên ngành giúp thay đổi và điều chỉnh tương quan xương hàm, vị trí các răng, nhằm đem lại một khuôn mặt thẩm mỹ với sự hài hòa chức năng và khớp cắn tối ưu cho bệnh nhân. Tuy nhiên, để có thể thay đổi tương quan xương hàm, bác sĩ cần phải khám, và điều trị chỉnh hình xương (orthopaedic) cho bệnh nhân trong giai đoạn từ 6 đến 12 tuổi. Những lệch lạc về xương nên được chỉnh sớm để có thể giúp trẻ sớm đạt được sự hài hòa, chức năng sớm được cải thiện, tránh dẫn đến những sai lệch nặng có thể dẫn đến phẫu thuật chỉnh hàm khi lớn lên.
Việc điều trị sớm ở những trẻ bị hô giúp trẻ có được sự tự tin trong học đường và ngoài xã hội, tránh được các chấn thương răng cửa có thể làm gãy răng trong trường hợp răng hàm trên hô và chìa ra ngoài nhiều. Với các trường hợp móm, nên khuyến khích chỉnh hình sớm để có thể giải quyết sớm tình trạng cắn ngược, sẽ dễ dẫn đến những lệch lạc nặng về xương nếu không điều trị sớm.
Những tình trạng răng chen chúc, nếu được can thiệp sớm có thể tránh được nguy cơ nhổ răng , sắp xếp và chỉnh thẳng hàng các răng vĩnh viễn.
– Trẻ em trong độ tuổi nào thì phụ huynh nên đưa con đi thăm khám nha khoa để phát hiện các triệu chứng về răng lệch lạc hoặc hàm hô, móm, thưa bác sĩ?
Theo lời khuyên của hiệp hội nha khoa Hoa Kỳ, 3 tuổi là thời điểm trẻ nên được đưa đến phòng khám để làm quen với nha sĩ và khám răng tổng quát. 6-7 tuổi là thời điểm bắt đầu thay răng, trẻ nên được khám và chẩn đoán với bác sĩ chỉnh nha để đánh giá về tương quan xương hàm và các tình trạng lệch lạc răng, xương hàm nếu có.
Nhiều người bị hô thường phân vân giữa hai phương pháp là niềng răng hoặc phẫu thuật hàm hô, theo bác sĩ những trường hợp nào nên niềng răng và những trường hợp nào nên được chỉ định phẫu thuật hàm hô?
Để phân tích kỹ một ca bệnh trước khi điều trị chỉnh hình răng, bác sĩ thường cần thêm các phim toàn cảnh, phim sọ thẳng và sọ nghiêng. Việc phân tích các chỉ số này sẽ giúp bác sĩ đánh giá tương quan xương hàm và răng theo 3 chiều trong không gian, bao gồm chiều ngang, chiều đứng và chiều trước sau. Nếu lệch lạc về xương và răng quá nhiều, việc di chuyển các răng ngay cả khi chỉ định nhổ bớt răng cũng không giúp cải thiện tương quan nhìn nghiêng của bệnh nhân, bệnh nhân vẫn còn hô nhiều thì mới nên chỉ định phẫu thuật xương hàm. Bởi đây là một phẫu thuật phức tạp của vùng hàm mặt, cần cân nhắc rất kỹ các biến chứng trước khi thực hiện. Hơn 90% các trường hợp hô sẽ được cải thiện nhờ niềng răng, chỉ rất ít các trường hợp cần đến phẫu thuật xương hàm.
– Một số người cho rằng niềng răng gây phức tạp trong việc sinh hoạt cá nhân hằng ngày và cả tính thẩm mỹ không cao. Vậy xin bác sĩ cho biết hiện nay đã có phương pháp niềng răng hoặc dụng cụ nào giúp cải thiện vấn đề này chưa?
Hiện nay, ngoài phương pháp niềng răng bằng mắc cài, còn có phương pháp chỉnh hình răng bằng máng trong suốt. Công ty phát minh đầu tiên và giữ vị trí số 1 về kỹ thuật này là Align Technology (Mỹ) với tên thương hiệu là Invisalign. Các phương pháp này đã phát triển trên thế giới trên 10 năm, và tại Việt Nam bắt đầu phổ biến hơn 5 năm nay. Tuy nhiên, không phải tất cả các ca chỉnh hình răng đều có thể chỉnh được bằng các máng trong suốt. Bác sĩ cần có kinh nghiệm để đánh giá, chỉ định và theo dõi cho bệnh nhân khi thực hiện phương pháp này. Việc sử dụng khay trong suốt sẽ giúp bệnh nhân ăn uống thoải mái (được tháo khay khi ăn), có vẻ ngoài thẩm mỹ, không ảnh hưởng đến giao tiếp, phát âm.
– Nhiều người sau khi niềng răng thì mũi trở nên cao hơn, vậy việc thay đổi cấu trúc răng có thể thay đổi khuôn mặt bệnh nhân như thế nào, thưa bác sĩ?
Khi niềng răng, ngoài việc làm thẳng hàng răng, còn cải thiện nét nhìn nghiêng cho bệnh nhân, nhất là trong các trường hợp hô hoặc móm. Tương quan mũi – môi – cằm sẽ thay đổi, do xương hàm và răng được sắp xếp hài hòa, các cơ xung quanh sẽ thư giãn, làm thay đổi nét mặt của bệnh nhân. Nhiều người sau khi chỉnh hình xong sẽ thấy mũi như cao hơn, cằm được ra phía trước, và nét nhìn nghiêng thay đổi khá nhiều.
– Đâu là ca bệnh phức tạp nhất bác sĩ đã từng thực hiện?
Có rất nhiều tình trạng nặng, điển hình là các ca móm và lệch cằm. Đây là những bệnh nhân trước đây phải chỉ định phẫu thuật, nhưng với sự phát triển của những kỹ thuật chỉnh nha mới, các ca này có thể giảm khả năng phẫu thuật đến 70%.
– Là một trong những bác sĩ tiên phong trong việc tuyên truyền, nâng cao nhận thức của phụ huynh về việc chăm sóc răng miệng cho con em mình từ sớm, bác sĩ có thể chia sẻ những phương pháp chăm sóc răng miệng tốt nhất cho trẻ ngay từ nhỏ không?
Cha mẹ nên hạn chế cho con ăn đồ ngọt, hương dẫn trẻ cách vệ sinh răng miệng đúng cách ngay từ khi còn nhỏ, loại bỏ các thoái quen xấu ( VD: 2 tuổi ngưng bú bình, 4 tuổi bỏ mút tay…) sẽ giảm bớt các yếu tố môi trường có thể gây lệch lạc xương hàm và răng. Đồng thời, đưa trẻ đến khám với bác sĩ chỉnh nha khi 6-7 tuổi để chẩn đoán và điều trị sớm các tình trạng lệch lạc xương và răng nếu có.
Cám ơn bác sĩ rất nhiều về những chia sẻ đầy bổ ích!
Thảo Nguyễn
