Bài dự thi: GIA ĐÌNH CỦA TÔI 2021 – Má và gánh cháo gây thương nhớ!

Thế cuộc xoay vần xung quanh biết bao thay đổi, riêng má với gánh cháo nhỏ vẫn đứng vững qua bao cuộc đổi thay, người ta đùa ở xứ này đến hòn đá còn dịch chuyển chỉ có quán cháo cô Ba Quýt là ngon hoài không đổi, bao nhiêu thế hệ đã lớn lên đi xa mỗi lần về lại xách cà mên đứng đợi cứ cô ba ơi, cô ba à tiếng lanh lảnh vang vọng cả một vùng quê nghèo…

Chừng mấy chục năm trước khi ba má tôi bỏ xứ tìm đến nơi này tìm cách sinh nhai, má đã chọn nghề bán cháo lòng với bí quyết riêng được truyền dạy từ bà ngoại. Má dọn gánh cháo có cái nồi gang to đùng nghi ngút, bên dưới là cái bếp củi cháy liu riu hoài không tắt, gánh bên kia đựng chừng hơn chục cái tô sành nâu nhỏ, hũ ớt bằm ngâm giấm với chén đựng chanh… đơn sơ giản dị vậy mà tồn tại hơn mấy chục năm dài.

Không cần biển hiệu, cứ thấy chỗ nào có mấy cái bàn ghế tre lúp xúp đông người đứng ngồi là biết đến đúng quán, chẳng ai biết tên thật của má chỉ quen gọi trại theo tên chồng là quán cháo cô Ba Quýt. Má tôi kỹ tính nên dù quán nhỏ lúc nào cũng rất sạch sẽ, bàn ghế tươm tất lau chùi thường xuyên, khách ghé ăn má nhớ mặt điểm tên, xe vừa trờ tới má biết chừng phải bán sao cho vừa ý khách, ai không ăn hành, ai bỏ nhiều ớt má đều nhớ hết, trăm lần như một không trật bao giờ, cũng nhờ đó mà khách thương khách nhớ.

Ở đời hễ bán đông sẽ có nhiều quán cạnh tranh, nhưng chưa ai qua được gánh cháo của má, mấy người bán ế thường lân la hỏi chuyện, chị nấu sao hay vậy, vị cháo sánh mịn mà không ngán, thịt xương vừa vặn vị béo mà không ngấy, lòng non luộc sao vừa giòn lại không đắng, miếng dồi chiên sao thơm phưng phức vậy ta… má cười thiệt thà, nấu cho khách cũng như nấu cho nhà, cứ đồ tươi mà chọn, mối giao toàn lò mổ sớm đưa tới ngay, lấy vị ngọt từ xương ống thay cho bột ngọt, lửa phải để thật vừa, kiên nhẫn mới không ám mùi khói, nôn nóng quá là hỏng liền, gạo nấu phải là loại tám thơm nức tiếng, nêm nếm nước mắm nhĩ Thiên Hương loại ngon, đó cứ chút chút vậy mà tổng thể hài hòa. Làm gì chỉ cần có tâm ắt sẽ thành công, má chia sẻ thế nhưng cũng không ai nấu ra được hương vị đặc biệt mà má đã làm. Hương vị cháo của má bện sâu vào ký ức thế hệ bao nhà, có người lớn lên lại chở con cháu quay lại tiếp tục làm khách quen của má.

Má khó tính nhưng rộng rãi, ai lỡ bước lầm đường má hay mời ăn không lấy tiền, người ta can “bán vậy sao lời” má hồ hởi “mình bớt chút lời đặng để phước lành cho con cái, bớt một hai tô cũng không làm mình nghèo đi mà tâm mình nó an yên, thấy người ta đói ngoảnh mặt sao đành”.

Có dạo chiếc xe đò đỗ xịch trước nhà, người ta đem xuống một người đàn ông tóc quăn tít như Mỹ lai đang lên cơn động kinh, sợ cắn lưỡi nên má chèn cái miếng gỗ nhỏ, xức dầu gió, gọi người đưa đi trạm xá thăm khám, còn nuôi thêm hai ngày trong nhà… lúc tỉnh người đó bảo mình ở Long Khánh đi bán dạo đến đây thì gặp nạn, ngày rời đi cứ cảm ơn ba má hoài không dứt.

Mười mấy năm sau người đàn ông đó quay trở lại khoe cuộc sống giờ khấm khá muốn đền ơn xưa, má lắc đầu quầy quậy “có gì mà ơn chừng người khác thấy chắc cũng làm như tui” nên dứt khoát không nhận. Người ta xì xào má nghèo mà bày đặt chê tiền, má cười người ta sống ở trên đời phải biết thương nhau, mình cho đi yêu thương để nhận về hạnh phúc, thực ra lời nhiều chứ có mất gì đâu…

Năm 1994 ba tôi đổ bệnh, cứ vài ngày phải đến nhà thương cách nhà hơn chục cây để thăm khám, thời đó toàn xe đạp không ai nhận chở chỉ có chú xe lôi gần nhà nhận lời má đưa ba đi suốt một năm ròng. Thì ra hồi sau giải phóng chú giải ngũ về nhà xin việc không ai nhận, nhà lại còn mẹ già gần tám mươi. Má biết chuyện nên kêu tới bán chịu cho chiếc xe lôi cũ của ba để làm kế sinh nhai vì ba đã chuyển sang phụ bên gánh cháo cùng má, chú để ơn bên mình chờ dịp trả cho má, yêu thương như chiếc vòng tròn bất tận, chú cười hề hề coi như huề hen chị ba!

Thế cuộc xoay vần xung quanh biết bao thay đổi, riêng má với gánh cháo nhỏ vẫn đứng vững qua bao cuộc đổi thay, người ta đùa ở xứ này đến hòn đá còn dịch chuyển chỉ có gánh cháo nhỏ của cô Ba Quýt là ngon hoài không đổi, bao nhiêu thế hệ đã lớn lên đi xa mỗi lần về lại xách cà mên đứng đợi cứ cô ba ơi, cô ba à tiếng lanh lảnh vang vọng cả một vùng quê nghèo.

Dù bận đến đâu má cũng ngó chừng đàn con nhỏ, đứa nào học hành chểnh mảng má uốn nắn lại ngay, ai đến nhà nhìn mớ giấy khen treo kín vách cũng khen “ở vùng khó khăn 135 này có mỗi nhà cô ba có 5 con vào đại học” mỗi lần nghe vậy là má hạnh phúc lắm. Má cười tỉnh trân, cả đời vất vả chẳng mong gì con nuôi lại, chỉ cần tụi nó khôn lớn thành tài là trách nhiệm của chúng tôi đã xong, phần còn lại tụi nó sẽ tự viết tiếp hành trình cho riêng mình.

Chúng tôi khôn lớn nhờ gánh cháo của má, bài học vào đời má luôn dạy: Mình ăn thì hết, người ta ăn thì còn, sống ở trên đời đừng bo bo giữ cho riêng mình. Cuộc sống này là hữu hạn đâu ai biết ngày mai sẽ ra sao, hãy sống như đóa hướng dương luôn hướng về phía mặt trời, lạc quan, hy vọng. Và đừng quên quan tâm đến những người thân yêu quanh mình, đừng giữ rịt cho riêng mình, đôi khi sẻ chia cho nhau lại mang đến những niềm vui gấp bội, cuộc sống mà, đừng chạy gấp gáp quá, nhẩn nha đợi níu tay người đi sau, không cho nhau khắc nghiệt, đời thương đau mấy cũng hóa vô thường…

Gánh cháo nhỏ tồn tại hơn mấy chục năm chỉ mới ngưng lại mấy năm gần đây do má phát hiện bệnh cần điều trị, cả đời nấu cháo cho người khác nhưng lúc nằm viện lại không ai nấu dùm bát cháo, đám con ở xa chỉ biết nhờ người mua giúp má nhưng má nói cháo ngoài cổng bệnh viện má ăn không nổi vị lạt nhách, lỏng le lại toàn bột ngọt, má càm ràm “người nằm viện mà ăn vầy sao đủ dinh dưỡng chống lại bệnh được”, ba nói má toàn lo chuyện bao đồng…

Chúng tôi bắt xe về thăm má, nhìn người đàn bà cả một đời vất vả vì gia đình nay nằm co ro trên giường bệnh mà lòng sao xa xót. Tôi muốn tự tay nấu cháo cho má nhưng nấu hoài không thể nào ra được vị cháo đặc biệt như má nấu “đúng kiểu cha làm thầy con đốt sách”. Thấy mặt ủ rũ của tôi má cười “chèn ơi thôi đi cô làm gì mà ủ dột, có lòng là được rồi má ăn cháo không với đường chớ thấy cũng ngon lắm chớ đùa, nằm vài bữa về nhà ăn cơm cho đã thèm là được, sống phải thoáng thoáng xíu mới vui được nghe hông!”.

Trong mắt tôi má như ngôi sao sáng dẫn đường, cả đời chúng tôi quanh quẩn vầng sáng từ ngôi sao ấy để không lỡ bước lầm đường, ngôi sao nhân hậu ấy đã sống cả một đời đầy trách nhiệm, đã dạy cho chúng tôi biết chữ yêu thương viết thế nào, má đã khiến cho tôi – kẻ luôn ngông cuồng tìm kiếm những giấc mơ vĩ đại đã dành cả đời để cảm nhận bài học nhân sinh sâu sắc như lời má hay dạy “Hạnh phúc trên đời này là được cho đi” lòng thiện một khi đã gieo vào thì nó mãi ở lại đó chờ một cơn gió lan tỏa đi thật xa, cuộc sống này tồn tại phần lớn là tình thương giữa người này với người kia.

Xem clip trên mạng về người phụ nữ lớn tuổi bán chè nuôi cả nhà, tôi nén lòng để không bật ra tiếng khóc “có phải hình ảnh đó của má ngày xưa? Chắc vì đã lớn nên lòng cứ muốn bé lại, để mếu máo cùng má như xưa “má ơi con nhớ má nhiều lắm má à”.

Lê Thị Thanh Thủy (Kiên Giang)