Bài dự thi: GIA ĐÌNH CỦA TÔI 2021 – Đường về nhà mẹ

Bạn nói hãy tin rằng cuộc đời có rất nhiều chương, mẹ chỉ dừng lại ở chương này rồi bước sang chương khác. Khi nào mình kết thúc chương của đời mình biết đâu mẹ con lại được gặp nhau. Hẹn mẹ mai sau…

Cô bạn thân nhắn tin: “Cậu ơi, đã vẽ cho tớ bức tranh đồng cỏ chưa? Nếu chưa thì đừng vẽ nhé. Cậu hãy vẽ cho tớ bức tranh cổng nhà mẹ tớ, có một cây đào già, chiều nay mẹ con tớ cùng mấy đứa cháu và cả con chó nhỏ ra ngồi ngoài cổng. Cậu vẽ cho tớ để sau này tớ được ngắm mãi giây phút bình yên”.

Đọc những dòng chữ ấy, tôi mừng cho bạn, lại tủi cho mình. Mẹ tôi đã về miền mây trắng, nơi mẹ nằm hoa nhài bung cánh, giun dế quanh năm buồn bã hát ri ri. Bạn nói chúng mình sinh ra nghèo khó, mẹ bạn gần bảy mươi tuổi rồi mà ngày nào cũng cám bã lợn gà từ sớm tinh sương. Ừ, mẹ chúng mình nhàu nhĩ lo toan, làm lụng cả đời vun vén niềm vui cho con cái. Mẹ chắt chiu còm cõi phòng lúc ốm đau sợ làm khổ chúng mình.

Tôi theo mẹ ra đồng khi còn rất nhỏ, mẹ cắm cái đòn gánh tre xuống bờ ruộng rồi phủ lên đó cái bao xác rắn, tôi ngồi dưới bóng mát của chiếc ô đặc biệt ấy hát cho mẹ nghe, kể lại những câu chuyện đọc trên báo cũ, những tờ báo bố tôi mua theo ký ở Hải Phòng đem về dùng để gói kem bán. Ngày ấy chưa có túi nilon như bây giờ. Mẹ làm cỏ sục bùn, mẹ quạc sâu cuốn lá, mẹ dặm lúa, tỉa hành, phát bờ cuốc góc. Từ cánh đồng, mẹ dạy “dễ rơi là hạt đầu bông”, mẹ dạy “lúa chín cúi đầu, sông sâu tĩnh lặng”, dạy vay người vực bát gạo cuối mùa thì đầu mùa phải trả lại đầy vun…

Mỗi năm đóng tiền học phí mẹ phải giấu cha bán thóc. Người ta chở thóc đi rồi mẹ vần cái nồi nhôm vào phi phủ thóc lên để cha  tưởng rằng thóc vẫn còn nhiều. Một lần cha tôi về giữa chừng, cha rút cái móc thùng treo trên dây phơi, cái móc thùng vút xuống, tay mẹ tôi tím bầm. Cha đã nói rất nhiều lần, nhà đông con cái, ruộng thì ít đến mùa giáp hạt thóc cao gạo kém, lúc ấy biết xoay sở ra sao. Ngày ấy tôi rất giận cha, mãi về sau này tôi mới đủ lớn để hiểu hết  những nhọc nhằn mà cha gồng gánh.

Đêm đông, cha đi riu tép dọc đầm nước gần nhà, mẹ luộc ngô từ khi gà gáy để kịp đi chợ bán cùng với mẻ tép vừa riu được. Cha ngồi bên bếp củi huơ mình cho ấm, mẹ nhặt rong rêu phân loại tép tôm. Mẹ sẽ đi thật khẽ, chậu thau nhôm cũng đặt xuống sân thật nhẹ để con cái được ngủ ngon.

Mùa hè, cha canh chòi dưa hấu ngoài đồng, mẹ con tôi đẩy xe bò chở dưa đi chợ bán, hết dốc xuống đò rồi lại leo dốc lên đê. Lúc vui chân sáo chạy nhanh, xe bò chạy băng băng mẹ lại mắng con chạy chậm thôi kẻo mệt. Chợ quê sớm tinh sương, mồ hôi bết bát, mẹ bày biện làm hàng. Hôm nào mở hàng sớm mẹ hào phóng mua cho tôi một tô bánh đúc riêu cua. Tôi ngồi trên đống rơm vàng dùng để lót dưa xì xụp húp thứ nước sánh ngậy, bánh đúc mịn mềm. Tôi hỏi mẹ sao mẹ không ăn, mẹ chép miệng bảo mẹ không thấy đói. Nhiều hôm đường trơn, mưa bão, xe dưa hấu chở đi lại phải chở về. Hai mẹ con ướt sũng, gió trên đê khủng khiếp lắm, sét đánh ù tai. Mẹ vừa đi vừa bứt hoa móc hùm cho tôi ăn, dặn con phải nhai thật kỹ, thật ngon lành. Trời đánh còn tránh miếng ăn – mẹ vin vào câu cửa miệng mang hàm ý khác của người đời mà dẫn tôi đi qua bao nhiêu mùa bão gió. Những người đàn bà như mẹ, nào chỉ dầm trong bão lũ ngoài trời. Lòng mẹ như rốn bão có bao giờ thảnh thơi.

Thế rồi cha mẹ tôi bỏ đồng người, nơi làm lụng quanh năm đến gãy cả xương mà vẫn phải cắn đắn nhau khi mùa màng thất bát. Lập nghiệp ở xứ người, cái lán nhỏ mấy chục mét vuông vừa bán hàng vừa làm nơi ăn ở. Mẹ thương những người cùng cảnh ngộ, thương những bạn vừa thi trượt đại học đến mảnh đất này xin làm công nhân để kiếm tiền năm sau thi lại. Thấy họ ngày ngày xách mì tôm đi qua, mẹ gọi họ lại nói sẽ cho vay tiền mua cái nồi cơm và dăm bảy ký gạo, ăn mì tôm hoài đâu đủ sức để đi làm.

Rồi mẹ có rất nhiều bạn bè xung quanh, mỗi khi rỗi rãi lại ngồi kể chuyện quê nhà. Họ biết được chỗ mẹ cất tiền, họ lấy hết tất cả vốn liếng mẹ để dành cả tháng trời buôn bán. Đêm ấy để tránh cơn thịnh nộ của cha, mẹ con tôi cầm bao tải ra ngủ nhờ ngoài chòi lá của quán chè. Sau này, có người bị tụt đường huyết bị ngất ngoài đường mẹ vẫn đỡ vào nhà cho ăn uống rồi thuê xe ôm cho họ. Bán hàng cho người già mẹ chỉ nhận đủ tiền vốn. Dẫu đi qua bao đắng cay tủi nhục mẹ vẫn dạy các con sống lương thiện hiền hòa.

Ngày xưa mẹ dạy con gái thì chân không được đi chữ bát, phải đi thẳng trên một hàng gạch đỏ, không được bước qua gối người khác nằm. Quần áo phơi trong sân phải phơi quần trước áo sau, phơi đồ của mẹ cha, anh chị xong mới đến quần áo em út trong nhà. Mẹ dạy con gái thật kỹ mai này về nhà chồng người khác không có cớ để mà ghét bỏ.

Ngày mẹ dắt tay tôi gửi gắm tay chồng, mẹ vụng về trong chiếc áo dài lần đầu được mặc, mẹ ngượng ngùng ngồi cho người ta bới tóc, thoa son. Ngày tôi trở dạ sinh con, lúc nằm hồi sức trong phòng sinh là lúc biết thương mẹ theo cách của đàn bà nhiều nhất. Về phòng thấy mẹ bế cháu trên tay à ơi ru cháu ngủ mà tôi òa khóc, mẹ xoa lưng vỗ về hỏi “con đau lắm phải không”.

Mẹ vẫn hay ru cháu “à ơi trên trời có đám mây xanh. Ở giữa mây trắng xung quanh mây vàng”. Con gái tôi thường hỏi tôi rằng bà ở đám mây nào trên bầu trời xanh thẳm. Con đã hứa sau này lớn lên sẽ mua tóc đen cho bà. Tôi day dứt vì đã từng chần chừ với niềm vui của mẹ, mải mê đuổi theo khao khát của riêng mình.

Mẹ chưa kịp già, chưa kịp ngủ vô lo trên chăn nệm thơm tho, chưa lúc nào thôi đau đáu về người thân, con cháu. Thi thoảng tôi rời thành phố về quê cũ, tần ngần đứng tựa nơi đã từng là cổng nhà mình. Chủ nhà mới hỏi cháu đến tìm ai. Tôi không thể trả lời họ là mình về tìm kỷ niệm. Mẹ tôi ngồi đó dưới mái hiên xảy sàng gạo nếp. Góc sân dưới giàn mướp hương mẹ lúi lúi lọc bùn gieo mạ, cái sân giếng đầy rêu năm nào mẹ nấu nước lá mùi già tắm rửa, kỳ cọ cho mấy đứa con chiều ba mươi.

Mẹ đi rồi, tôi úp mặt vào nước và lửa mà rưng rức niêu cơm, mua một món ngon lại nghĩ mẹ sẽ chẳng được ăn thêm một lần nào nữa. Mẹ không còn để về ngồi tựa vào tình thương của mẹ mặc cho ấm ức vỡ òa. Những niềm vui trong đời, vì vắng mẹ nên không còn trọn vẹn. Thấy một người già phơ phơ tóc bạc lại thấy lòng mình day dứt vì mẹ chưa kịp về già.

Bạn nói hãy tin rằng cuộc đời có rất nhiều chương, mẹ chỉ dừng lại ở chương này rồi bước sang chương khác. Khi nào mình kết thúc chương của đời mình biết đâu mẹ con lại được gặp nhau. Đành hẹn mẹ mai sau, ngày tiễn mẹ đi tôi đã gội đầu thật thơm cho mẹ, tóc mẹ vương đầy hoa cúc, hoa lan. Mẹ hãy ngủ thật ngon, trăm năm thong dong lành như cỏ cây đón gió. Như con sẻ nâu đứng chơi bên cửa sổ. Như hoa mai hoa đào chọn mùa vui nhất để ra hoa.

Hoàng Hiền (TP. HCM)