Bài dự thi: GIA ĐÌNH CỦA TÔI 2021 – Cơm má nấu

Tôi thích nhất món canh chua đào lộn hột do chính tay má nấu. Nồi canh chua từ cá đối tươi nguyên, tròn lẳn ba chài trong vuông sát mé sông. Cần tàu và lá me non hái sau vườn. Đơn giản thế thôi mà qua bàn tay “Ngự trù” má đã làm cho tôi ghiền quá đỗi…

Chị em tôi lớn lên nơi miền quê nghèo. Hạt lúa chốn đồng xanh nước mặn, cá tôm nơi dòng sông đỏ đậm phù sa, ngọn rau dại trên bờ ruộng… cùng bàn tay vén khéo của má, công lao khó nhọc của ba đã nuôi lớn chị em tôi. Thức ăn mộc mạc từ cây nhà lá vườn qua bàn tay “Ngự trù” của má thành món ngon nhớ mãi cả cuộc đời của chị em tôi.

Mưa đầu mùa nhẹ nhàng như cô thôn nữ vừa mới lớn, hương thơm đồng nội thật tinh khôi, những giọt nước long lanh như pha lê treo trên đầu ngọn cỏ, sóng lúa xanh mượt nhấp nhô theo làn gió. Xa xa những cánh cò trắng muốt điểm xuyết cho bức tranh đồng quê xanh ngút ngàn thêm phần sinh động, rặng tre già cong gọng vó bên dãy nhà tranh có lọn khói bếp với vũ điệu êm đềm trên mái lá và nơi đó tỏa ngạt ngào mùi cơm má nấu.

Chợ xa, phải vượt qua gần mười cây “cầu khỉ” mới ra đến đường cái. Mùa mưa, đường đất thịt trơn trợt phải bám những ngón chân trần vào đất để không trượt, chuyện rơi tõm xuống nước khi qua cầu là thường tình. Nhiều hôm nước lớn, những cây “cầu khỉ” nhỏ bé mong manh bị cuốn trôi phải lội qua bờ bên kia. Vì thế, người dân nơi đây chỉ đi chợ vài lần trong tháng để mua nhu yếu phẩm, xay lúa hoặc bán tôm cá thu hoạch.

Xóm tôi, nhà nào cũng có những vuông tôm cá, nuôi vài chục gà vịt, trồng thêm luống rau xanh nho nhỏ là đầy đủ những bữa cơm ngon lành. Thiên nhiên còn ưu đãi cho người dân quê tôi bạt ngàn rau đồng, những lọai rau không trồng mà mọc đầy cánh đồng mơ ước, chỉ cần bước ra khỏi cửa là có dư rau xanh đủ lọai để cả nhà ăn thỏa thích, thực đơn rau đồng ăn cả hai tuần chưa phải lặp lại, nhất là vào mùa mưa.

Má tôi học hỏi từ ông ngọai nên biết được dược tính của các lọai rau đồng. Má nói rau đồng chứa biết bao vị thuốc nam rất tốt cho sức khỏe vì thế chị em tôi cứ mạnh cùi cụi không bị bệnh vặt. Bây giờ, có một số rau đồng không tìm thấy nữa nhưng vị nhớ vẫn còn đọng nơi đầu lưỡi cùng chuỗi ký ức êm đềm không thể nào quên.

Cảm xúc hơn ba mươi năm trước tràn về, mưa đầu mùa với bờ đê xanh mướt rau đắng đồng, những ngọn non tơ mập mạp mọc đầy hai bên đường, tôi theo má tha hồ hái. Má để tôi hái trên bờ cho khô ráo còn má xắn quần đến gối, lội bì bõm xuống ruộng hái rau bợ vì mấy em nhỏ của tôi không ăn được rau đắng. Rau bợ sống bán thủy sinh cập bờ ruộng, xinh xinh cỏ ba lá, vị chua chua của me đất và mùi tựa rau diếp cá. Má thường nấu canh rau bợ với cá rô đồng, rau bợ sống chấm nước cá kho cũng ngon tuyệt, má còn phơi khô pha trà uống thanh nhiệt, lợi tiểu, trị ngứa ngáy rôm sảy.

Mấy nhỏ em tôi hay chạy ra đón má tận bờ Lớn. Quà cho chúng tôi là những ổ trứng cà cuống má hái trên mấy cọng cỏ lát ngoài ruộng bỏ hoang, có khi là những chùm me keo chín đỏ hay trái trâm ăn tím cả lưỡi, quý nhất vẫn là trứng cà cuống. Bếp than hồng rực, trứng cà cuống nướng thơm nức mũi, chị em tôi ăn hết mà vẫn còn thòm thèm.

Má chẳng những nấu ngon mà trình bày cũng tuyệt lắm, nhìn dĩa rau đắng xào mỡ tỏi xanh mượt, tô canh rau bợ nấu cá rô, tép rim me non cùng nồi cơm tỏa khói là mấy nhỏ em tự giác đi rửa tay, ngồi vào bàn, miệng nhanh nhảu mời ba má ăn cơm.

Mưa xuống, những thửa ruộng ngập nước mọc đầy bồng bồng. Mấy chị em tôi lội ruộng nhổ về cho má làm nộm. Đây là món khoái khẩu của chị em tôi và chỉ được thưởng thức trong mùa mưa. Má làm xong món nộm bồng bồng thì tôi cũng viết xong bài thơ “Rau đồng”

Mưa tưới đầy ruộng mát
Xanh ngát rợp bồng bồng
Chị em ta ra đồng
Nhổ rau về làm nộm

Đậu phộng rang vàng rộm
Thơm nức cả chiều mưa
Hành tím phi giòn vừa
Bên cạnh tô tép luộc

Bàn tay thoăn thoắt tuốt
Bỏ phần lá lấy thân
Bóp muối hai, ba lần
Vắt cho không còn đắng

Giấm đường pha thật trắng
Rau quế hái sau vườn
Mắm tỏi ớt ngát hương
Trộn thật đều cho thấm

Bao người xa nhớ lắm
Cơm nóng món nhà quê
Bồng bồng nộm thấy mê
Lại muốn về thưởng thức

Nói đến cơm má nấu không thể quên được mùa đào lộn hột. Nhớ những trái đào căng mọng ú na ú nần tỏa hương thơm thoang thoảng, thèm biết bao tô canh đào má nấu. Từ trái đào, má chế biến thành nhiều món ăn ngon cả chay và mặn. Ba tôi thích món khô cá sặt trộn với thịt đào, tôi lẽo đẽo theo học nghề của má. Ba nướng khô thơm nức, hai nhỏ em cùng ba xé khô, bỏ xương lấy phần thịt. Tôi ra sau vườn hái mấy quả dưa leo xanh mướt, mấy nhánh cần tàu, một nhúm rau răm, dăm trái ớt đỏ tươi rửa sạch mang vô bếp cho má. Má chỉ tỉ mỉ: dưa leo lấy phần giòn, bỏ phần ruột mềm, trái đào xắt dọc làm sáu vắt nhẹ cho bớt nước, nước đó má để sên siro rượu đào chứ không bỏ. Rau răm, cần tàu, tỏi ớt, tất cả trộn đều, thêm miếng củ hành tím phi giòn, ít muối, ít đường vì bản thân đào đã ngọt và khô thì mặn. Dĩa khô trộn đầy màu sắc: đỏ vàng của đào, đan xen màu xanh lá của dưa leo và cần tàu, màu vàng nâu của khô, lấm tấm trắng đỏ của tỏi ớt băm hòa nhau ngon lành cả hương lẫn vị. Có món này, ba tôi ăn đến năm chén cơm.

Tôi lại thích nhất món canh chua đào do chính tay má nấu, sau này tôi được thưởng thức món này do nhiều người nấu vẫn không thể sánh bằng từ hương đến vị. Canh chua đào má nấu từ cá đối ba chài trong vuông sát mé sông, tươi nguyên, tròn lẳn. Cần tàu và lá me non hái sau vườn. Đơn giản thế thôi mà qua bàn tay “Ngự trù” má đã làm cho tôi ghiền quá đỗi.

Tôi khác với ba, tôi chỉ ăn nửa chén cơm nhưng với hai tô canh đào. Đào trong canh má nấu mềm mà dẻo, có thể lấy đũa dẻ ra được nhưng không bở. Tô canh nóng hổi, tỏa mùi thơm ngọt ngào, vị hơi chua, từng muỗng tan vào miệng thanh tao…

Thời gian tôi và nhỏ em phải ở ký túc xá trường đại học, mỗi lần về thăm nhà là những ngày má nấu nướng không nghỉ ngơi để bù cho mấy đứa con xa nhà. Khi trở lại trường, má chuẩn bị cho chị em tôi đủ món mang theo, má ghi cẩn thận món nào phải sử dụng trước, món nào có thể từ từ ăn sau. Nào là cá kèo kho nước mắm rươi, tép rim, chà bông cá lóc, khô, trứng vịt lạt, trứng vịt muối… Thêm trái bí, trái bầu… Hai chị em tôi xách khệ nệ mà má cứ muốn đưa thêm. Lòng mẹ bao la là thế.

Giờ tôi đã hơn cái tuổi của má ngày ấy, đã là mẹ của hai đứa con nhưng tôi vẫn thèm sao được ăn cơm má nấu.

Lê Thị Ngọc Nữ (TP. HCM)